थान्बा मुला, श्री धर्मचक्र महाकरुणी बौद्ध गुम्बा (हेटौंडा–९ सिमेण्टरोड) ला प्रमुख लामा शेराप दोर्जे लामा थेन बौद्ध धर्म न्हाङला समसामयिक विषय थेन सन्दर्भगादेथोरी ङानीला साङग्युरबोन नवराज वाईबासे लाबा तामगान :
तीनी न्हाङगार लीच्छाला दुअीरी तीगारी व्यस्त मुस्युबा मुला ?
दान्देला लीच्छाला दुअीरी ङा र्हाङलान गुम्बा न्हाङलान गेगादेरीन व्यस्त मुला । लोप्पाडोबा गेदुगुजा दान्दे आरे । गुम्बान्हाङलान रेदाङसेलान गेरी व्यस्त मुला ।
न्बिा २०७२ सालरी नीबा सङगुल्से ल्हानान गुम्बागादे फुप्पा, बोसी थान्बा मुला, थेराङलासीन र्हाङनीला गुम्बानुन थे दुअीरी क्षतिग्रस्त ताबा मुला । चुदा दोसी स्हेङबाथोरी तीगा ताबान मुला ? तीगा लास्युबान मुला  ?
दान्देजा ङानीसे थे क्षतिग्रस्त तानालाथान्बा गुम्बादा नीबा चैतबैशाखदोनारी बोसी ग्लास्होसी थान्बा मुला । तर दान्दे ङा गुम्बान्हाङरी च्याङना समस्यागादे हाबा मुला, थेदा थुम्ना लाबा थोरी ङा दान्दे ब्राजीबा मुला । चु गुम्बा, दान्दे स्यान गुम्बादा पीन्बान लाबा न्होर सहयोगला मीन थान्बा नामावलीरी आरे । तासीबीसाम ङाच्छा चु गुम्बाला जिम्मेवारी तहरी मुबादुगुसे चुदा दर्ता प्रकृया पूरालासी आथान्मासे दान्दे थे नामावली फेबा हीन्ना तर ङा चु दर्ता प्रकृयादुगु छाङमान पूरालाबा थोरी ङा ङाच्छा वाङबान मुला चु पूरा ताबालीच्छा थे ताङरी वाङदोला ।
दान्दे ह्युलरी छार व्यवस्था, छार ह्युलठीम लागुतासी, ङाच्छा वाङबा ताङरी स्थानिय तहला सरकारदुगुसे ग्लाग्लारी गुम्बादुगुला ल्होलो ल्होलो गेगादेरी करला व्यवस्थारी बाबाला बीबा मुला चु थोरी र्हाङ तीगा बीला ?
ङाला विचाररी बौद्ध धर्मसम्बन्धी गेलाबा, चु थोरी छोरङान पीन्बा ह्युल्बादा साङगे केवा ह्युल्बादा ह्युलरी साङगेला छोरङान पीन्बा गेन्दुनदा चुराङलाबा ज्याबा आतानी बीबा छोर्बा मुला, थेबा मुला मन्दिरगादेदाजा कर आकीन्बा पाङबा मुला चु ज्याबा आतानी । हीन्ना ह्युलरी माङगेर मुबा स्यान ह्युल्ला बौद्ध धर्मावलम्वीदुगुसे ल्हाना च्याङना न्होर सहयोग लाबा थेन नेपाल र्हाङबा न्होरला हिसाबसे कमजोर ह्युलला बौद्ध गुम्बागादेदा न्होर सहयोग लाबा म्राङसी राज्यरी गे लाबा हालाअी म्हीगादेसे आज्याबा मीसे च्याबा म्राङजी । थेबा मुला लुम्बिनी विकास कोषरीनुन बौद्ध धर्मला बारेरी ज्ञान आरेबा, थाहानुन आरेबा म्हीदा नियुक्त लाबाला बीसी चुनुन थुमग्याम बिरोध ताबा बीबा मुला । बौद्ध धर्मन्हाङरी चुराङ लाबा ज्याबा आतानी । ह्याङलान बौद्ध धर्मावलम्वी न्हाङलान ल्हानान खेन्पो, रिम्पोछे म्ही मुला, ल्हानान प्राविधिक ज्ञान मुबा, बौद्ध धर्म थुमला ल्हानान ज्ञान थोबा म्ही मुला थेराङबा म्हीदा नियुक्त लादोबा बीबा ङानीला माग हीन्ना । चुराङ आतानी बीसाम जसरी चु थुमला गोम्बो ङाच्छा वाङदोबा दुअीअनुसार थेराङलासी वाङबारी आहाम बीबा ङाला सेमताम हीन्ना ।
सङगुल्से बोसी थान्बा ह्युलकोरलान गुम्बागादेदा दोसी स्होबादाबीसी स्यान ह्युलग्याम हाबा राज्यसे पीन्ना बीसी घोषणा लासीजीन्बा न्होर सहयोग दान्देदोना पीन्बा आरे, सङगुल नीसी सोम दीङ वाअीजीन्सी ताङरी सम्बन्धीत सरोकारवाला पक्षदुगुसे ल्हानान दुअी ङाच्छा हीन्से ल्हानान खालला आन्दोलन थेन संघर्षदुगु लाबान हाबा मुला तर दान्देदोना थेला सुनुवाई ताबारी हाम्बा आरे चुराङ तासी ताजीबा मुला ? स्यान ल्हानान ह्युलग्याम लासीजीन्बा न्होर सहयोग जुन राज्यसे पीन्ना पाङजीन्बा हीन्ना तर पीन्बा थोरी तासी आनाकानी ताजीबा मुला  ?
ङा पूरान थे थोरी लाग्दीबाजा आरे, ङा मुबा थेरी आतामासे तर ल्हाना च्याङनाजा थेबा मुला । ङाच्छा ङाच्छा गुम्बा विकास समितिग्यामसे हाबा सहयोगगादे सीधा पीन्बा मुबा । तर दान्दे लीच्छा थेबा मुला, गुम्बा विकास समिति आहीनगी स्यान गेन्दुन चुरी ठोङबा बीबा थेबा मुला । गुर्गी तामजा तीगा बीसाम स्ह्यान ल्हानान ह्युलग्यामसे सहयोग हाबा म्राङजी, चु ताङरी न्होरलान चलखेल ताजीबा बीबा आशंका मुला चु थोरी । दोसी चु जुन न्होर सहयोग हाबा मुला चु बौद्ध धर्मला गुम्बादाजेक्खेन हाबा मुला । ह्युलरी मुबा स्ह्यान हिन्दु धर्मावलम्वीदुगुला मन्दिरदुगुदा आहाबाला मुला चु ग्यामसेन चुरी रहस्य ताजीबा वा बीबा ल्हानानसे आशंका लाबा मुला । आहीनबीसाम स्ह्यान ह्युल्ला बौद्ध धर्मावलम्वीदुगुग्यामसे फुप्बा, क्षति ताबा गुम्बा स्होबादा लाबाला न्होर सहयोगदा राज्यसे कासी थान्दोबा, आनाकानी लादोबा हाजाबाअी कारण आरे । चु ताङरी ल्हाना च्याङना राज्यला सम्बन्धीत म्हीदुगुला चलखेल मुला ।
लीच्छाला दुअी, सन्दर्भदा स्हीमादारी बौद्ध धर्मला शिक्षाथोरी ताबान छोरङान स्थिति हाराङबा मुला ? चु ल्हेसी ङाच्छा नीबान मुला या कमजोर स्थितिग्याम ङाच्छा वाङबान मुला ? स्थिति हाराङबा मुला ?
ङाच्छा बीमाजाम ज्याबा मुला बीबा छोर्बा मुला । दान्दे आगोबा म्ही च्याङना ताला, इच्छा तोजी, चु धर्म, संस्कार ज्याबा मुलाबीसी ह्याङ जवर्जस्ति लाबा ताम आतानी । लामाला कोला तासाअीनुन ङाला आपा आमासे लाबा हीन्ना ङाअीनुन लातोला बीबामी आरे तर चु न्हाङला जुन वैज्ञानिक शिक्षा हीन्ना चु ला न्हाङतामजा तीगाजीम बीसी म्हाअीबा बाङजा लातोबा मुबा बीबा छोर्बा मुला । परम्परादा तेन्बा बीमानुन चु न्हाङला वैज्ञानिक सारजा तीगाजीम बीबा गोबारी हाम्जी बीसाम थेनुन ग्रेन ताला । गादे म्हीदुगु मुला गुम्बारी दोखाबा मुला तर साङगेदा फ्या लादोला बीबानुन थाहा आरेबागादेनुन मुला । चु थुमला सत्य, तथ्य तीगाजीम बीसी म्हाअीदोबाजा हीन्ना । दीम थेमेरीनुन चुराङबा यथार्थ तामदुगु तीगाजीम बीबाथोरी म्हाअीबा खालला वातावरण तोबाजीम । ङाअीनुन गुम्बाग्याम स्थानिय ग्लागादे रातोमाटे, भोर्लेरीनुन थे ग्लाला स्थानिय ह्युलबादुगुदा चुराङबान बौद्ध शिक्षा पीन्बा गेताङदुगु लाबा मुला । हाबा दुअीरीनुन चुराङबान छोरङान, शिक्षादा स्यान ग्लारी बोर्दोला बीबा ङाला सोच मुला ।
चुराङलासीन हाबा दुअीरी बौद्ध शिक्षादा खीमरोरी ल्हेनालासी बोर्बादा र्हाङर्हाङबा गेन्दुन दुगुसे तीगा लादोला ?
चुरी तीगा सोच थान्बाजीम बीसाम लामा दोबा, सीबा म्हाबाला गे लाबादा जेक्खेन चुराङलासी लामा दोदोबा बीबा खालला सोच थान्बाजीम नाम्सा खीमरोरी । तर चुराङ आहीन । लामा लोप्पा, बौद्ध शिक्षा कीन्बा बीबामी सीबाला गे लाबारी, घेवा लाबादा जेक्खेन लाबा आहीन र्हाङ ल्हुअीदा ज्याबा स्होबारीनुन चु तोबा हीन्ना तर चुराङलासी गोबा ल्हानान च्याङना मुला । दीमरी स्ह्यो ङयासे म्हारमेन म्राबा, साङगेला कु थान्सी फ्यालाबा, गोम्बोरी दोबा चुराङ तासी लादोबा, म्हारमेन तासी म्रादोबा ? तासी फ्या लादोबा ? बीबा चु धर्मला ग्यालामरी ब्राबा गोम्बो तीबा ताङरी ङाच्छा वाङदोबा गोम्बोगादे लोप्दोजी । लामाआनीदुगुदा ङ्याअीदोजी, चुला वास्तविकता थाहा ताबान नीजी चु छोरङानदा छाङमान दोना लाबारी हाम्जी बीसाम पक्कन ह्याङला नाम्सा, खीम्सा, ह्युल थेन ह्युल्बादा ज्याबा ताला बीबाजा ङाअी म्हान्बा मुला ।