यदि तपाईंलाई महंगीले धेरै नै सताएको जस्तो लागेको छ भने भेनेजुएलामा तपाईंको कल्पना फेल खान सक्छ । भेनेजुएलामा महंगी मात्र होइन, ‘महामहंगी’ छ ।

त्यहाँको सरकारले महामहंगी नियन्त्रण गर्न योजना ल्याएको छ । तर, यसले जनतामा दुविधा बढाएको छ । धेरैले यो योजनाले कसरी काम गर्छ भन्ने प्रश्न उठाएका छन् ।निकोलस मादुरोको सरकारले आफ्नो मुद्रा बोलिभारको नाम परिवर्तन गरेर ‘सोभरेन बोलिभार’ राखिएको छ । साथै ९५ प्रतिशत मुद्रा अवमूल्यन पनि गरिएको छ ।यसको बाबजुद अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषले भेनेजुएलाको महंगी १० लाख प्रतिशतले बढ्ने अनुमान गरेको छ । अर्थशास्त्रीहरुले देशको हालत खराब हुने चेतावनी दिएका छन् ।

सोमबार के भयो ?

राष्ट्रपति मादुरोले कदमले देशको मुद्रा परिवर्तन भएको छ । नोटको नाम पनि परिवर्तन भएको छ । आठथरी नयाँ नोट पनि जारी गरिएको छ । नयाँ नोट २, ५, १०, २०, ५०, १००, २०० र ५०० का छन् ।भेनेजुएलाका सेन्ट्रल बैंकका प्रमुख केलिस्टो ओर्टेगोले पुरानो नोट निश्चित समयसम्म चलनमा रहने र एक हजारको नोटलाई प्रतिबन्धित गरिएको घोषणा गरेका छन् ।

यसले कस्तो असर पार्छ ?

पाँच हप्तामा अघिको तुलनामा कफीको मूल्य दोब्बर हो । जब परिवर्तन भएको मुद्रा ९५ प्रतिशत अबमुल्यन भएर बजारमा आउँछ, त्यतिखेर २६ सोभरेन बोलिभारमा एक कप कफी पाइनेछ ।

के यसले सजिलो हुन्छ ?

केही समयको लागि यसले नगदी लेनदेन सजिलो हुनेछ । अहिले एक कप कफी लिन नोटको मोटो गड्डी बोकेर जानुपर्छ । भेनेजुएलाको पुरानो मुद्रामा सबैभन्दा ठूलो बोलिभार एक लाखको थियो । यसको अर्थ एक कप कफीको लागि २५ वटा एक लाखको नोट दिनुपथ्र्यो ।
भेनेजुएलामा महंगीको कारण ठूला नोटहरुको माग बढेको छ तर, त्यहाँको बैंकहरुले सबै ग्राहकहरुलाई आफ्नो एकाउन्टबाट पैसा निकाल्ने सीमा तय गरेको छ ।यस्तोमा यहाँका नागरिकहरुले नोटको भारी नै लैजान पर्थ्यो वा अनलाइन पेमेन्ट गर्नुपर्थ्यो ।

बीबीसीका दक्षिण अमेरिकी संवाददाता केटी वाट्सनका अनुसार होटलमा टिप्स पनि अनलाइन दिनपर्थ्यो । सरकारका अनुसार नयाँ आर्थिक योजनाले महंगी नियन्त्रण गर्न सकिने मात्रै होइन, आर्थिक युद्धको पनि सामना गर्न समेत सहयोग पुग्छ ।

भेनेजुएलाको अनुसार साम्राज्यवादी शक्तिले उनी विरुद्ध ‘आर्थिक युद्ध’ सुरु गरेका छन् । एक सेप्टेम्बरबाट न्युनतम पारिश्रमिकमा ३४ गुणाले वृद्धि हुनेछ ।

नयाँ ‘सोभरेन बोलिभार’लाई सरकारले तेलको लागि जारी गरेको भर्चुअल करेन्सी पेट्रोको रुपमा हेरिएको छ । राष्ट्रपति मादुरोले टि्वट गरेर भनेका छन्, ‘सरकार नवउदार पूँजीवादलाई विफल बनाउने छ र देशको आर्थिक व्यवस्था पुर्ण रुपले सुधार हुनेछ ।’

तर, अर्थशास्त्रीहरुले यो तरिकाले महंगीको जरोमै पुगेर त्यसलाई हटाउन नसकिने बताएका छन् । उनीहरुका अनुसार नयाँ नोटको छपाईले महंगीलाई लामो समयसम्म नियन्त्रण गर्न सकिँदैन । बरु स्थिति अझै बिग्रन्छ ।

अर्थशास्त्रीहरुका अनुसार न्युनतम मजदुरी बढ्नाले महंगी अझै बढ्नेछ । केही विश्लेषकहरुका अनुसार नयाँ मुद्राले ‘महामहंगी’सँग एक महिनामा नै हावा खानेछ ।

तत्काल असर हुन्छ ?

सोमबार नयाँ नोट जारी गरिएको छ । तर, मादुरोले बैंकको लागि बिदा घोषणा गरिदिए । बैंक मात्रै होइन, वित्तिय संस्थानहरुसँग २४ घन्टाको लागि इलेक्ट्रोनिक पेमेन्ट बन्द गर्न भनेका थिए । नयाँ नोटहरुको प्रयोग मंगलबारबाट सुरु भएको छ ।

आगामी दिनमा पनि बैंक बाहिर लाइन लागिरहनेछ र अचानक नयाँ नोट प्रयोगमा ल्याउँदा मानिसहरुबीच भागदौडको स्थिति पनि पैदा हुन्छ ।

बीबीसी हिन्दीबाट